Opvolging en duur van de behandeling

In de immuno-oncologie (IO) is de vraag over tijd complex. De duur van de behandeling en de opvolging, de frequentie ervan, de intervallen en de duur van de respons zijn inderdaad meer variabel en minder voorspelbaar dan bij andere behandelingen tegen kanker.

Frequentie en duur van de IO-kuren

Actueel worden alle geneesmiddelen in de immuuntherapie onder de vorm van een intraveneus infuus toegediend. Naargelang het geval krijgt u die om de 2, 3 of 4 weken. Het inlopen van het product duurt van een half uur tot een uur. Maar omdat dit altijd moet worden voorafgegaan door een bloedafname, moet u een halve dag in het ziekenhuis rekenen. Bepaalde kankercentra stellen de patiënten voor om de bloedafname op de vooravond van de kuur te doen. Daardoor kan u tijd winnen op de dag zelf.

Respons op de behandeling

Wanneer immuuntherapie doeltreffend is tegen de kanker, zegt men dat de patiënt een “respons” heeft op de behandeling.

• •Een partiële respons betekent dat de behandeling de progressie van de ziekte remt of stopt, of dat de tumor in volume vermindert.
• •Een complete respons betekent dat de onderzoeken geen enkel spoor van het kankerletsel of de kankerletsels meer tonen.

Wanneer weten we dat IO doeltreffend is?

“Het interval vooraleer een respons op immuuntherapie optreedt, is minder duidelijk dan bij andere behandelingen”, waarschuwt dr. Sandrine Aspeslagh, oncologe-immunologe in het Jules Bordet Instituut. “Bij de meeste patiënten wordt een respons, indien die er is, vastgesteld na 2 of 3 maanden immuuntherapie. Bij bepaalde patiënten gaat het (veel) sneller: we kunnen al een verschil zien na het eerste infuus. Bij anderen daarentegen wordt een respons pas na 4, zelfs na 5 maanden behandeling vastgesteld, maar dat is zeer zeldzaam.”

Duur van de IO behandeling

De duur van een IO behandeling hangt van verschillende parameters af: het stadium van uw kanker, de respons op de behandeling, de aanwezigheid en de aard van de bijwerkingen, de mate waarin deze uw levenskwaliteit aantasten, enz. Actueel zijn er dus verschillende mogelijkheden:

• •Bij een adjuvante immuuntherapie zoals bij melanoom ⁽¹⁾, wordt de behandeling terugbetaald gedurende één jaar.
• •Bij een uitgezaaide kanker, is er geen beperking in de tijd. Zolang u een respons heeft op de behandeling, zolang er een klinisch voordeel is om de behandeling voort te zetten of er geen bijwerking optreedt waardoor de behandeling moet worden gestopt, kan u verder profiteren van uw immuuntherapie.
• •Bij een complete respons, is er geen regel die de voortzetting van de behandeling verhindert. Gegevens op lange termijn ontbreken nog om een duidelijke consensus te hebben over de optimale duur van de behandeling. Niettemin blijft stoppen van de IO behandeling mogelijk. Deze beslissing hoort de arts toe en zal worden genomen in samenspraak met de patiënt.

Balans en consultaties

Patiënten onder immuuntherapie moeten regelmatig op medische consultatie gaan. Zo wordt elke kuur “kort” voorafgegaan door een raadpleging, meestal bij een arts-assistent. Bedoeling: er zeker van zijn dat u de behandeling goed verdraagt en het resultaat bekijken van de bloedafname die voor elke kuur wordt uitgevoerd, teneinde eventuele bijwerkingen (lever en hormonaal voornamelijk) op te sporen.
Een balans bij uw oncoloog heeft plaats om de 2 tot 4 weken om de algemene evolutie van de behandeling te bekijken.

Naast bloedafnames, moet u ook regelmatig onder de scanner (ongeveer om de 2 maanden) om de respons op de behandeling te objectiveren.

Genezing of remissie?

Een patiënt is in remissie als de medische onderzoeken (scan, bloedafname, enz.) geen enkel teken van kanker meer opsporen.
Vroeger beschouwden de meeste artsen een patiënt genezen als zijn kanker 5 jaar in remissie was. Vandaag houdt het medische korps er niet meer van om over genezing te praten. “Niet dat er geen genezingen meer zijn, maar we kunnen het risico op recidief of op een tweede kanker ⁽²⁾ niet volledig uitsluiten”, legt dr. Aspeslagh uit. “Zelfs al is de tumor verdwenen, er kunnen inderdaad enkele kankercellen in het lichaam achterblijven, die met de huidige middelen niet op te sporen zijn ⁽³⁾. ”

En daarna?

Het is precies om een eventueel recidief of een nieuwe kanker op te sporen dat patiënten in remissie verder worden opgevolgd door het medische korps. In het eerste jaar worden de opvolgconsultaties en routineonderzoeken (bloedafname, scan, enz.) meestal om de 3 maanden gepland. Daarna verschilt het van patiënt tot patiënt.
Vaak wordt een jaarlijkse controle aanbevolen.

Laatste update : Oktober 2023

***nota’s***

• (1)Een behandeling wordt adjuvant genoemd als ze volgt op de hoofdbehandeling waarvan wordt verondersteld dat ze de tumor(en) volledig heeft verwijderd of vernietigd. Het doel van een adjuvante behandeling is dan preventie van lokaal recidief of van uitzaaiingen.
• (2) Een tweede kanker moet worden onderscheiden van een recidief omdat het om een nieuwe ziekte gaat. Het risico op een tweede kanker is bijvoorbeeld groter na een melanoom of na een borstkanker.
• (3)Bepaalde vloeibare biopsies kunnen kankercellen opsporen maar dit type onderzoek is nog in het experimentele stadium en wordt niet in de routinekliniek gebruikt.

***bedanking***

Met dank aan Prof. dr. Sandrine Aspeslagh, oncologe in UZ Brussel, voor haar medewerking aan dit artikel.