Hoofd- en halskankers

Hoofd- en halskankers is een verzamelnaam voor alle tumoren in het gebied van neus, keel en oren (NKO). Immuuntherapie is een vooruitgang in de aanpak van deze kankers.

In België worden elk jaar ongeveer 2500 nieuwe gevallen gediagnosticeerd. Vaak is er een link met roken en/of alcoholconsumptie. Deze tumoren zijn de 4de vaakst voorkomende tumor bij mannen. “Hoofd- en halskankers treffen vooral 50-plussers”, merkt Dr. Yassine Lalami, medisch oncoloog Jules Bordet Instituut op. “Maar ook jongere en vaak niet-rokende patiënten kunnen door deze groep tumoren worden getroffen. Dat is namelijk het geval voor orofaryngeale kankers die, in ongeveer 20% van de gevallen, gelinkt zijn aan een HPV-infectie ⁽¹⁾.”

IMMUUNTHERAPIE VOOR HOOFD- EN HALSKANKERS

Er bestaan verschillende soorten hoofd- en halskankers. “De immuno-oncologische (IO) behandeling is een nieuwe optie voor de meeste hoofd- en halskankers ⁽²⁾ in het stadium van herval of uitgezaaid, met uitzondering van tumoren van de nasofarynx, de speekselklieren en andere zeldzamere tumoren”, legt Dr. Lalami uit. Tegenwoordig zijn nivolumab en pembrolizumab (twee monoklonale antilichamen gericht tegen PD-1) in België beschikbaar in deze indicatie. Nivolumab is geïndiceerd in geval van progressie na platina chemotherapie. “Met deze nieuwe behandeling is de overleving na 1 jaar meer dan verdubbeld vergeleken met de klassieke chemotherapie. Rekening houdend met de slechte prognose van deze kankers, is de vooruitgang onbetwistbaar.” Pembrolizumab is bij patiënten geïndiceerd als monotherapie of in combinatie met een platinazout op voorwaarde dat de patiënt geen voorafgaande systemische behandeling heeft ondergaan en de tumor en/of verwante immuuncellen PD-L1-expressie vertonen.

HET IMMUUNSYSTEEM HERACTIVEREN

De gunstige resultaten van IO-behandelingen in bepaalde hoofd- en halskankers worden verklaard door de bijzonderheden zelf van deze tumoren. “Ze worden beschouwd als zeer sterk immuunonderdrukkend”, gaat Dr. Lalami verder. “Dat wil zeggen dat ze het immuunsysteem van de patiënt verzwakken, wat de ontwikkeling van kanker bevordert. Welnu, immuuntherapie heractiveert het immuunsysteem tegen de kankercellen, en bevordert zo hun vernietiging.”

AANPAK VAN BIJWERKINGEN

Hoewel ze over het algemeen beter worden verdragen dan de klassieke chemotherapie, hebben IO-behandelingen een bijzonder toxiciteitsprofiel. Immuuntherapie heft inderdaad één van de (natuurlijke) remmingen op het immuunsysteem op. De kans bestaat dat het immuunsysteem hierdoor overmatig actief wordt en zich tegen de gezonde organen keert. “Zulke bijwerkingen komen eerder vaak voor”, waarschuwt Dr. Lalami. “Gelukkig zijn de meeste licht tot matig.” De meest voorkomende bijwerkingen zijn: vermoeidheid, huiduitslag, schildklierproblemen en longontsteking. Het maagdarmstelsel, de lever, de nieren of andere organen kunnen ook aangetast zijn Ernstige toxische effecten zijn minder frequent. En wanneer ze tijdig worden opgespoord, heeft de aanpak een gunstige afloop dankzij het gebruik van corticosteroïden ⁽³⁾.
De behandelingsduur met een IO behandeling voor uitgezaaide kanker is niet beperkt in de tijd. “Zolang er geen duidelijke tumorgroei is, de patiënt geen ernstige toxische bijwerkingen heeft, of nog een klinisch voordeel haalt uit de behandeling, zetten we ze voort.”

Laatste update : Oktober 2023

***nota’s***

• (1)Het humaan papillomavirus (HP) is de vaakst voorkomende seksueel overdraagbare infectie. Bij vrouwen kunnen bepaalde HPV-stammen baarmoederhalskanker veroorzaken.
• (2)Meer bepaald, epidermoïde carcinomen van hoofd en hals.
• (3)Geneesmiddelen afgeleid van cortison.