Blaaskanker

Welke behandeling(en) en wat mogen we ervan verwachten?

Kanker van de blaas en de urinewegen is de op een na meest voorkomende kanker in de urologie. Welke behandelingen zijn mogelijk als die kanker is ontdekt? En wat kan immuuntherapie doen? Een bespreking met prof. Thierry Roumeguère (Urologie, HUB).

Wat valt er te zeggen over kanker van de blaas en de bovenste urinewegen?

Prof. Thierry Roumeguère: "Die kanker komt vier keer vaker voor bij mannen (vanaf 50 jaar) dan bij vrouwen (vanaf 60 jaar) en de grootste risicofactor is roken, omdat nicotine wordt uitgescheiden via de urinewegen en deze irriteert. Er zijn twee types van kanker afhankelijk van de mate waarin de wand geïnfiltreerd is: niet-spierinvasieve kanker, die het meest voorkomt, en spierinvasieve kanker, die we op een andere manier moeten behandelen."

En welke behandelingen zijn dat?

"Bij niet-spierinvasieve kanker injecteren we producten in de blaas (op basis van immuuntherapie en/of chemotherapie), en voor spierinvasieve tumoren is de standaardbehandeling momenteel nog altijd verwijdering van de blaas (plus de prostaat bij mannen) met een urinaire derivatie. Voor de ingreep krijgt de patiënt idealiter zogenaamde neoadjuvante chemotherapie, waarmee we de resultaten van de chirurgie kunnen optimaliseren. Patiënten bij wie een blaasverwijdering niet mogelijk is of die dat niet willen, behandelen we met een combinatie van radiotherapie en chemotherapie, met resultaten op middellange termijn die minstens even goed lijken als met chirurgie."

Volstaat dat altijd?

"Sommige van die patiënten hebben een zeer agressieve tumor en lopen ondanks de blaasresectie een groot risico op een recidief. Nu kunnen we hen een adjuvante behandeling (dus na de chirurgie) op basis van immuuntherapie aanbieden, om de respons van het lichaam tegen de kanker te consolideren en de tijd te verlengen vooraleer de ziekte eventueel recidiveert. Immuuntherapie werkt anders dan chemotherapie. Chemotherapie valt cellen aan die groeien, zoals het geval is bij kankercellen. Immuuntherapie werkt via het immuunsysteem en stimuleert het, vooral bepaalde witte bloedcellen, de lymfocyten, die als taak hebben het lichaam te ontdoen van bacteriën, virussen of kankercellen. Praktisch gesproken zitten er op het oppervlak van de lymfocyten eiwitten, zogenaamde checkpoints, die hen in staat stellen om enkel de kankercellen aan te vallen. Maar de kankercellen kunnen zich die checkpoints toe-eigenen, zodat ze niet meer worden herkend. Met de hier toegepaste immuuntherapie kunnen we de checkpoints remmen, de kankercellen worden opnieuw herkend, wat leidt tot remming van de groei en de werking ervan. Het immuunsysteem kan dan opnieuw normaal werken."

Wat mogen we verwachten van deze behandeling?

"De resultaten zijn zeer bemoedigend voor blaastumoren met een risico op recidief na chirurgie. Maar als gevolg van de werking van de immuuntherapie kan het immuunsysteem ook normale cellen remmen of vernietigen en bijwerkingen veroorzaken. Die treden meestal op aan het begin van de behandeling en kunnen mogelijk alle organen treffen, maar vooral de huid, de darmen, de lever, de longen en de endocriene organen zoals de schildklier of, minder vaak, de hypofyse. De patiënten moeten dus weten dat dit risico bestaat en ze moeten een correcte controle krijgen, want de meest bijwerkingen zijn vrij gemakkelijk te behandelen, zeker als ze nog maar net zijn opgetreden. Als die bijwerkingen aanhouden of te ernstig zijn, onderbreken we de behandeling zo lang als nodig is om ze te doen verdwijnen."

Immuuntherapie heeft nog niet al haar geheimen prijsgegeven…

"Dat klopt, onder andere wat de optimale behandelingsduur betreft. De studies lopen immers nog en we weten nog niet wat de reële impact op de totale overleving is."

Dr Dominique-Jean Bouilliez

***referenties***

• -Julien Sarkis 1, Enguerrand Vannier 1, Georges Mjaess 1, Corentin Pochet 1, Simone Albisinni 2, Thierry Quackels 1, Thierry Roumeguère 1, 2022 Nov 30. doi: 10.2217/imt-2022-0039. Online ahead of print. Neoadjuvant immunochemotherapy in the treatment of nonmetastatic muscle-invasive bladder cancer: a systematic review
• -Thierry Roumeguère. I-O Pedia – Immunooncology.be.
• -Thierry Roumeguere. Cancer Institue – Chirec. News Nr11; 2016